Vandaag is het exact 500 jaar geleden dat Hadrianus Amerotius’ (ca. 1495-1560) Compendium Graecae grammatices te Leuven verscheen in het atelier van Dirk Martens. Zijn handboekje, de eerste Griekse grammatica van volledig Lagelandse makelij, diende ter ondersteuning van zijn privélessen in de pedagogie De Lelie, een van de vier artes-colleges van de Leuvense universiteit. Baanbrekend waren vooral zijn besprekingen van de Griekse dialecten en getallen, die nog eeuwenlang circuleerden doorheen heel Europa. Met zijn grammatica van 15 oktober 1520 vestigde Amerotius, van Frans-Vlaamse afkomst, zijn naam als een van de meest vooraanstaande hellenisten van de Lage Landen. Deze reputatie leverde hem in 1545 de leerstoel Grieks van het befaamde Drietalencollege te Leuven op, een positie die hij tot aan zijn dood in januari 1560 bekleedde. Hij trad daarmee in de voetsporen van zijn oud-medestudent Rutger Rescius (ca. 1495-1545). Zijn grammatica wordt uitgebreider herdacht in het eerstkomende nummer van het magazine Ex Officina van KU Leuven Bibliotheken (herfst 2020).
De roem van Hadrianus Amerotius (Frans: Adrien Amerot) reikte ver, en zijn pedagogische kwaliteiten werden zelfs door een contemporaine Griek uit Rhodos, Jakovos Diassorinos, heel toepasselijk in het Grieks bezongen. Deze Diassorinos droeg een handschrift dat de dialoog Theophrastus van de neoplatonicus Aeneas van Gaza bevat op aan Amerotius.
Griekse tekst
Εἰς τὸν εὐσεβέστατον καὶ ἱεροπρεπέστατον ἄνδρα κύριον Ἀδριανὸν Ἀμερότιον σοφώτατόν τε καθηγητὴν καὶ νουνεχέστατον.
Ἀδριανὲ, ξείνου ἀνδρὸς τόδε λάζεο δώρον
Κερκαφίδου Δαναοῦ, εἴγε μικρὸν τελέθει.
Τυτθὴ μὲν δέλτος, ζητήματα δ’ ἔστιν ἐν αὐτῇ
πίστεος ἀκραιφνοῦς ἄξια σῇ πραπίδι.
Ζεὺς γὰρ ἀεὶ προσάγει παραπλήσιον ἐς τὸν ὁμοῖον
ὡς ἡ Μαιονίδου φθέγξατο Καλλιόπη.
Μύστην οὖν θεορημοσύνης τόνδ’ ἱεροφάντορ
ξεινίσας ξενικῶς δέχνυσο εὐμενέως.
Ἰάκωβος Διασσωρῖνος Ἕλλην Ῥόδιος.
Nederlandse vertaling
Aan de uiterst vrome en het heilige zeer betamelijke man, de heer Adrien Amerot, een uitermate wijze en verstandige leraar.
Adrien, ontvang dit geschenk van een buitenlandse man, een Kerkafidische Danaïde,[i] ook al is het een kleintje. Klein is het schriftje inderdaad, maar het heeft vragen in zich die een eerlijk geloof waardig zijn voor jouw verstand. Want Zeus brengt een bijna gelijke naar de gelijkaardige, zoals Kalliope, de [muze] van de Maionide,[ii] verkondigde. Dus, priester, ontvang deze ingewijde van de goddelijke leer gastvrij en verwelkom hem met welwillendheid.
Jakovos Diassorinos, Griek uit Rhodos.
[i] D.w.z. een Rhodische Griek.
[ii] D.w.z. Homerus.
Bronnen en literatuur met verdere verwijzingen:
Van Rooy, Raf. 2017. “Een kijk in de kringen van Adrien Amerot doorheen een aantal Griekse gedichten van Jakovos Diassorinos uit Rhodos.” In Erasmus’ droom: Het Leuvense Collegium Trilingue 1517-1797. Catalogus bij de tentoonstelling in de Leuvense Universiteitsbibliotheek, 18 oktober 2017 – 18 januari 2018, uitgegeven door Jan Papy, 347–349. Leuven, Parijs & Bristol, CT: Peeters.
Van Rooy, Raf. 2020. “A Professor at Work: Hadrianus Amerotius (c.1495–1560) and the Study of Greek in Sixteenth-Century Louvain.” In Receptions of Hellenism in Early Modern Europe: 15th-17th Centuries, uitgegeven door Natasha Constantinidou en Han Lamers, 94–112. Brill’s Studies in Intellectual History 303. Leiden & Boston: Brill.
Citeren: Van Rooy, Raf. 2020. “Hadrianus Amerotius: de eerste Griekse grammaticus van de Lage Landen.” Adendros (blog). 15 oktober 2020.
Raf Van Rooy 